فهرست وقایع ماه ذوالقعدة الحرام
فهرست وقایع ماه ذوالقعدة الحرام ………………
اوّل ذوالقعده
۱. ولادت حضرت معصومه سلام الله علیها ۲. جنگ بدر صغری ۳. مرگ اشعث بن قیس
نهم ذوالقعده
۱. نامه حضرت مسلم به امام حسین علیه السلام
یازدهم ذوالقعده
۱. ولادت امام رضا علیه السلام
بیستم سوّم ذوالقعده
۱. شهادت امام رضا علیه السلام ۲. جنگ بنی قریظه
بیست و پنجم ذوالقعده
۱. حرکت امام رضا علیه السلام از مدینه به سوی مرو
بیست و ششم ذوالقعده
۱. حرکت پیامبر صلی الله علیه و آله از مدینه برای حجه الوداع
آخر ذوالقعده
۱. شهادت امام جواد علیه السلام
تتمّۀ ذوالقعده
۱. صلح حدیبیه
روز اوّل ماه ذوالقعده:
۱. ذوالقعده۱.ولادت حضرت معصومه علیها السلام
در این روز در سال ۱۷۳ هجری دخت گرامی موسی بن جعفر علیه السلام ، حضرت فاطمه معصومه علیها السلام به دنیا آمده است .(۱)
پدر بزرگوار آن حضرت امام موسی بن جعفر علیه السلام ، و مادر مکرمه آن حضرت جناب نجمه علیها السلام مادر امام رضا علیه السلام است .نام مبارکش فاطمه ، لقب آن حضرت معصومه و در خانوادۀ امام هفتم علیه السلام حضرت معصومه علیها السلام را ” فاطمه کبری ” می خواندند.(۲)
۲.جنگ بدر صغری
در این روز در سال ۴ هجری جنگ بدر صغری واقع شد ، و به آن ” بدرالموعد ” و ” بدر الثالثة ” هم می گویند.(۳)
۳.مرگ اشعث بن قیس
در شب اول ذی القعده سال ۴۰ هجری اشعث بن قیس کندی به درکات جحیم شتافت.(۴)امام صادق علیه السلام می فرماید: ” اشعث بن قیس در قتل امیرالمؤمنین علیه السلام شریک بود ، و دخترش جعده امام مجتبی علیه السلام را مسموم کرد ، و محمد پسرش در قتل امام حسین علیه السلام شریک بود “.(۵)
اشعث در سال دهم هجرت با جمعی از قبیلۀ خود اسلام آورد ، و بعد از پیامبر صلی الله علیه واله مرتد شد. ابوبکر او را دستگیر کرد و خواهرش کورش را به شرط همسری به او داد. از این زن جعده و محمد به دنیا آمدند ، که جعده قاتل امام حسن علیه السلام و محمد جزء لشکر عمر سعد در کربلا شد ، و در دستگیری جناب مسلم بن عقیل علیه السلام نیز نقش بسزایی داشت.(۶)
در روز عاشورا به سبب جسارتی که به حضرت امام حسین علیه السلام کرد هنگامی که برای قضای حاجت به کناری رفته بود ،عقرب او را نیش زد و در حالی که عورتش پیدا بود به آتش جهنم وارد شد.( ۷)
۱.طبقات ابن سعد: ج ۲ ص ۵۱ . زندگانی حضرت معصومه علیها السلام و تاریخ قم: ص ۳۴ . فاطوة بنت الامام موسی الکاظم علیه السلام: ص ۱۴ .
۲.بحار الانوار: ج ۴۸ ص ۲۸۸ – ۳۰۳.
۳.ناسخ التواریخ: جلد هجرت ص ۱۹۷ . بحارالانوار: ج ۲۰ ص ۱۸۲ .
۴. مستدرک علم رجال هجرت الحدیث: ج ۱ ص ۶۸۸ .
۵. بحار الانوار: ج ۴۲ ص ۲۲۸ .
۶. ریاحین الشریعة: ج ۳ ص ۵۹ . مستدرکات علم رجال الحدیث: ج ۱ ص ۶۸۸ .
۷.بحار الانوار: ج ۴۴ ص ۳۱۷ .
روز نهم ماه ذوالقعده:
۱.نامۀ حضرت مسلم به امام حسین علیه السلام
در این روز از سال ۶۰ هجری حضرت مسلم علیه السلام ۲۷ روز قبل از شهادتش نامه ای برای امام حسین علیه السلام نوشت و به آن حضرت خبر داد که ۱۸۰۰۰ نفر با او بیعت کرده اند.(۱)
۱. نفس المهموم: ص ۸۴ . وقایع الشهور: ص ۲۱۳ .
روز یازدهم ماه ذوالقعده:
۱.ولادت امام رضاعلیه السلام
در روزپنجشنبه سال ۱۴۸ هجری امام رضا علیه السلام در مدینه طیبه به دنیا آمد.(۱)در ولادت آن حضرت ۱۱ذی الحجه و ۱۱ربیع الاول نیز ذکر شده است .(۲)
پدر آن حضرت موسی بن جعفر علیه السلام و مادرشان ام البنین نجمه علیها السلام (۳)است . نام مبارکشان علی است ، و کنیۀ آن حضرت ابوالحسن است ، و کنیۀ خاصشان ابوعلی است .(۴)
القاب حضرت
سراج الله ، نورالهدی ، قرة عین المؤمنین ، مکیدة الملحدین ، کفو الملک ، کافی الخلق ، رب السریر ، رئاب التدبیر ( به معنای مصلح) ، فاضل ، صابر ، وفیّ ، صدیق ، رضیّ.( ۵)
هنگامی که آن حضرت به دنیا آمد پدرشان حضرت موسی بن جعفر علیه السلام دستور دادند فرزندشان را بیاورند.
آن حضرت را در پارچۀ سفیدی پیچیده و به خدمت پدر بردند.آن حضرت در گوش راست حضرت رضا علیه السلام اذان و در گوش چپ اقامه فرمود ، و آب فرات به کام مبارک آن حضرت ریخت و سپس او را به مادر مکرمه اش نجمه علیها السلام برگردانیدند.(۶)
۱. اعلام الوری: ج۲ ص ۴۰ . جلاء العیون: ص ۵۴۴ . فیض العلام: ص ۹۰ . بحار الانوار: ج ۴۹ ص ۱۰ .
۲. فیض العلام: ص ۱۱۹ . بحار الانوار : ج ۴۹ ص ۳۰۴ .
۳. اعلام الوری: ج ۲ ص ۴۰ . بحار الانوار: ج ۴۹ ص ۱۰ . ارشاد: ج ۲ ص ۲۴۶ .
۴. بحار الانوار : ج ۴۹ ص ۱۰ .
۵.بحار الانوار : ج ۴۹ ص ۱۰ .
۶.بحار الانوار : ج ۴۹ ص ۹ .
روز بیستم سوّم ماه ذوالقعده:
۱.شهادت امام رضا علیه السلام
بنابر قولی در این روز در سال ۲۰۳ هجری حضرت رضا علیه السلام به شهادت رسیدند.( ۱)
۲.جنگ بنی قریظه
در این روز در سال ۴ هجری غزوۀ بنی قریظه به وقوع پیوست . مسلمانان ۳۰۰۰ نفر بودند و یک نفر به نام خلّاد بن سوید شهید شد . کفار ۹۰۰ نفر بودند که همۀ آنها کشته شدند.(۲) بنابر قولی این جنگ در شوال به وقوع پیوسته است .(۳)
۱.مسار الشیعة : ص ۱۶ . العدد القویة: ص ۲۷۵ . فیض العلام : ص ۹۷ .
۲.الموسوعة الکبری فی غزوات النبی الاعظم صلی الله علیه و اله: ج ۳ ص ۱۹۲ .
۳.بحار الانوار: ج ۱۹ ص ۱۷۰ .
روز بیست و پنجم ماه ذوالقعده:
۱.حرکت پیامبر صلی الله علیه واله از مدینه برای حجة الوداع
در این روز در سال ۱۰ هجری پیامبر صلی الله علیه واله با اصحاب از مدینه برای حجة الوداع و غدیر حرکت کردند.( ۱) بعضی اقوال ۲۳ و بعضی ۲۵ ذی القعده نقل کرده اند.(۲)
۱.کافی: ج ۴ ص ۲۴۸ .
۲. الغدیر: ج ۱ ص ۹ . قلائد النحور : ج شوال ، ص ۲۷۲ .
روز بیست و ششم ماه ذوالقعده:
۱.حرکت پیامبر صلی الله علیه واله از مدینه برای حجة الوداع
در این روز در سال ۱۰ هجری پیامبر صلی الله علیه واله با اصحاب از مدینه برای حجة الوداع و غدیر حرکت کردند.( ۱) بعضی اقوال ۲۳ و بعضی ۲۵ ذی القعده نقل کرده اند.(۲)
۱.کافی: ج ۴ ص ۲۴۸ .
۲.الغدیر: ج ۱ ص ۹ . قلائد النحور : ج شوال ، ص ۲۷۲ .
روز آخر ماه ذوالقعده:
۱.شهادت امام جواد علیه السلام
در این روز در سال ۲۲۰ هجری امام جواد علیه السلام به زهر معتصم به شهادت رسیدند ، و هنگام شهادت از سن مبارکشان۲۵ سال و سه ماه و ۱۲ روز گذشته بود.(۱) در شهادت آن حضرت ۵ ذی القعده ، ۱۱ ذی القعده (۲)، ۵ ذی الحجه سال ۲۱۹هجری(۳)، ۶ ذی الحجة (۴)، ۲۵ ذی الحجة هم گفته شده است .
بعد از شهادت حضرت رضا علیه السلام مأمون جوادالائمه علیه السلام را به بغداد طلبید و دخترش ام الفضل را به آن حضرت تزویج نمود . پس از مدتی که آن حضرت از سوء معاشرت مأمون بسیار ناراحت بودند برای حج به مکه تشریف بردند. سپس به مدینه رفتند و در آنجا بودند تا مأمون به درک واصل شد و معتصم برادر او خلیفه شد .
معتصم حسادت خاصی نسبت به آن حضرت داشت ، و آن امام معصوم علیه السلام را به همراه ام الفضل به بغداد احضار کرد . آن حضرت در حضور اکابر شیعه و ثقات اصحاب خود در مدینه امام هادی علیه السلام را امام بعد خود معرفی کردند و ودایع امامت را تسلیم ایشان نمودند و در ۲۸ محرم سال ۲۲۰ وارد بغداد شدند . ام الفضل به تحریک عمویش معتصم و به قولی جعفر بن مأمون ، امام علیها السلام را در سن ۲۵ سالگی مسموم کرد.(۵)
۱. ارشاد: ج ۲ ص ۲۹۵ . اعلام الوری : ج ۲ ص ۱۰۶ . توضیح المقاصد: ص ۲۹ . کشف الغمة: ج ۲ ص ۳۷۰ . اصول کافی : ج ۲ ص ۵۴۱ . فیض العلام: ص ۱۰۳ . بحار الانوار : ج ۵۰ ص ۸ – ۱۰ . قلائد النحور: ج ذی القعده ، ص ۲۷۹ .
۲.بحار الانوار : ج ۵۰ ص ۱۱ ، ۱۲ ، ۱۴ ، ۱۵ ، ۱۷ .
۳. تتمة المنتهی: ص ۳۰۰ .
۴. شرح احقاق الحق : ج ۱۲ ص ۴۱۴ – ۴۱۶.
۵.خلاصه ای از قلائد النحور: ج ذی القعده ، ص ۲۷۹
تتمّۀ ماه ذوالقعده:
۱.صلح حدیبیه
در سال ششم هجرت در ماه ذی القعده پیامبر صلی الله علیه واله برای اعمال عمره قصد مکه فرمودند.(۱) تعداد مسلمانان با آن حضرت ۱۲۲۰ یا ۴۰۰ نفر بودند ، و برای قربانی ۷۰ شتر به همراه خود بردند.
آنان از مسجد شجره احرام بستند ، و در یک منزلی مکه در محلی به نام حدیبیه بر سر چاهی توقف نمودند . آب چاه به اندک زمانی تمام شد و چون به آن حضرت خبر دادند ، به معجزۀ نبوت آب چاه آن قدر زیاد شد که مثل چشمه می جوشید.
کفار از حرکت با خبر گشته مانع ورود حضرت به مکه شدند. آن حضرت بیعتی دیگر به نام ” بیعة رضوان ” از اصحاب گرفتند . قرار شد آن حضرت سال بعد حج و عمره را قضا کنند و قراردادی بین مسلمین و کفار منعقد شد ، که طبق شروطی تا ده سال جنگ بین آنان نباشد . گروهی از صحابه از این صلح دلتنگ شدند ، عمر بن خطاب گفت: ” در نبوت شک نکردم مانند روز حدیبیه “(۲)، به پیامبر صلی الله علیه واله می گفت: ما چگونه به این خواری گردن نهیم و به این مصالحه رضایت دهیم!!
حضرت فرمودند: من پیامبر خدایم و کاری جز به حکم خداوند نمی کنم .عمر گفت: تو به ما گفتی به زیارت کعبه می رویم و عمره انجام می دهیم ، پس چه شد ؟ پیامبر صلی الله علیه واله فرمود: آیا گفتم امسال این کار انجام می شود؟ عمر گفت: نه !فرمود: پس چرا مجادله می کنی؟!!
در بازگشت از حدیبیه سورۀ فتح بر آن حضرت نازل شد.(۳ )
۱. استیعاب: ج ۴ ص ۱۹۱۷ .
۲.التعجب ( کراجکی ): ص ۵۹ .
۳. ۳۳۵ ، ج ۱۸ ص ۳۷ ، ج ۸۶ ص ۱۱۱ . منتهی الآمال : ج ۱ ص ۷۶ . بحار الانوار: ج ۲۰ ص ۳۱۷ – ۳۱۶ -
